Het is een klassiek gespreksonderwerp aan tafel: is een glas rode wijn echt beter voor je gezondheid dan een glas witte wijn? Het korte antwoord: ja, maar met de nuance dat alcohol een risicofactor blijft. In dit artikel ontdek je de feiten en misverstanden.
Er is veel onderzoek gedaan naar de vraag of rode wijn gezonder is dan witte wijn. De conclusie uit deze studies is: rode wijn bevat meer antioxidanten, vooral door een hoger gehalte aan polyfenolen zoals resveratrol, en lijkt daardoor een lichte gezondheidsvoorsprong op witte wijn te hebben. Maar deze voordelen zijn genuanceerd.
De kracht van rode wijn: polyfenolen en resveratrol
Rode wijn bevat meer polyfenolen, dat zijn plantaardige stoffen die werken als antioxidanten. Antioxidanten neutraliseren schadelijke vrije radicalen in het lichaam – dat zijn instabiele moleculen die cellen en DNA kunnen beschadigen. In onder andere allerlei bessen, pure chocolade (>70%), peccan- en walnoten, volkorenproducten en groene bladgroenten zitten ook veel antioxidanten.
- De bekendste polyfenol in rode wijn is resveratrol. Dat is een stof uit de schil van blauwe druiven. Het wordt geassocieerd wordt met een bescheiden positief effect op hart- en vaatgezondheid.
- Daarnaast bevat rode wijn meer tannine, samentrekkende plantaardige stoffen die bijdragen aan het antioxidatieve effect en tevens aan de smaak van rode wijn.
- Witte wijn bevat aanzienlijk minder polyfenolen, omdat bij de productie de druivenschillen meestal worden verwijderd.
Alcohol: het risico blijft aanwezig
Hoewel rode wijn antioxidanten bevat, is het belangrijk te beseffen dat alcoholconsumptie op lange termijn gezondheidsrisico’s verhoogt. De gunstige effecten van polyfenolen wegen niet op tegen de nadelen van overmatig alcoholgebruik.
Daarom is matiging cruciaal: nadrukkelijk wordt geadviseerd niet meer dan één glas per dag te drinken, en bij voorkeur niet dagelijks.
Wat zeggen de wetenschappelijke onderzoeken?
- De PREDIMED-studie (Prevención con Dieta Mediterránea), een groot Spaans onderzoek naar het mediterrane dieet en de invloed daarvan op hart- en vaatziekten. Die studie liet zien dat polyfenolen uit onder meer rode wijn een bescheiden beschermend effect kunnen hebben, maar alleen bij matige consumptie.
- Het fenomeen van de French Paradox verwijst naar het lage aantal hart- en vaatziekten bij Fransen die vaak rode wijn drinken, ondanks een dieet rijk aan verzadigde vetten. Dit effect is deels toegeschreven aan de polyfenolen in rode wijn, maar waarschijnlijk ook vooral aan de algemene voeding en levensstijl.
- De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) benadrukt dat alcohol altijd gezondheidsrisico’s met zich meebrengt, waaronder een verhoogd risico op kanker, leverproblemen en hoge bloeddruk — ongeacht de kleur of het type wijn.
Praktische adviezen voor wijnliefhebbers
- Kies rode wijn als je vooral wilt profiteren van polyfenolen en antioxidanten.
- Combineer wijngebruik met een gezonde, gevarieerde voeding en zorg voor voldoende wijnvrije dagen.
- Overweeg alcoholvrije rode wijn als veilige optie; deze bevat vaak ook polyfenolen, maar zonder de risico’s van alcohol (varieert sterk per producent).
- Bedenk dat het Voedingscentrum en de WHO alcoholgebruik niet als gezond aanbevelen, maar dat matige consumptie van rode wijn door velen als een verstandige keuze wordt gezien.
Samenvatting
Het antwoord op de vraag ‘Is rode wijn gezonder dan witte wijn?’ in een beknopt overzicht.
| Aspect | Rode wijn | Witte wijn |
|---|---|---|
| Polyfenolen en antioxidanten | Hoog (resveratrol, tannine) | Laag |
| Gezondheidseffecten | Mogelijk klein voordeel bij matige consumptie | Minder bestudeerd, mogelijk minder effect |
| Alcohol risico’s | Zelfde risico als witte wijn | Zelfde risico als rode wijn |
| Alternatieven | Alcoholvrije rode wijn behoudt deels polyfenolen | Alcoholvrij is ook mogelijk |
Conclusie
Rode wijn heeft door het hogere gehalte aan antioxidanten en polyfenolen een lichte gezondheidsvoorsprong op witte wijn. Dit voordeel is echter klein en mag niet leiden tot overmatig drinken vanwege de risico’s van alcohol. Kies voor matig drinken – maximaal één glas, en liever niet elke dag. En dan bij voorkeur rode wijn of een alcoholvrije variant (denk wel aan de suiker). Dat is het verstandigst voor je gezondheid.
Uitleg gebruikte begrippen en studie
Antioxidanten
Antioxidanten zijn moleculen die schadelijke stoffen, zogenaamde vrije radicalen, in het lichaam kunnen neutraliseren en daarmee oxidatieve stress verminderen. Vrije radicalen zijn bijproducten van de stofwisseling die schade kunnen veroorzaken aan cellen, eiwitten en DNA. Deze schade speelt een belangrijke rol bij veroudering en het ontstaan van verschillende chronische ziekten, zoals hart- en vaatziekten en kanker.
Antioxidanten komen voor in allerlei voedingsmiddelen, zoals groenten, fruit en ook in wijn – met name rode wijn bevat relatief veel antioxidanten. Door vrije radicalen te bestrijden, kunnen antioxidanten mogelijk helpen bij het beperken van cel- en weefselschade en zo bijdragen aan een betere gezondheid
PREDIMED-studie (Prevención con Dieta Mediterránea)
De PREDIMED-studie is een omvangrijk, langlopend interventieonderzoek uit Spanje dat liep van 2003 tot 2011. Het betrof ongeveer 7.447 deelnemers met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten (leeftijd 55-80 jaar). Het doel van de studie was om te onderzoeken wat het effect is van het mediterrane dieet, dat rijk is aan noten, olijfolie, groenten en fruit, op het ontstaan van hart- en vaatziekten.
Binnen deze studie werd ook specifiek gekeken naar de rol van wijnconsumptie, voornamelijk rode wijn, als onderdeel van dat dieet. De resultaten toonden aan dat het mediterrane dieet, inclusief de matige consumptie van rode wijn, kan bijdragen aan een verminderd risico op hart- en vaatziekten. Dit positieve effect wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een combinatie van antioxidanten – waaronder de polyfenolen uit rode wijn – gezonde vetten uit olijfolie en noten, en vezelrijke voeding.
Meer precies liet de PREDIMED-studie zien dat polyfenolen uit rode wijn een bescheiden positief effect kunnen hebben op het hart- en vaatstelsel, maar dit geldt vooral bij matige consumptie door gezonde volwassenen. Overmatige alcoholinname verhoogt echter de gezondheidsrisico’s, waardoor matiging essentieel blijft.
Polyfenolen
Polyfenolen zijn een grote groep plantaardige verbindingen die voornamelijk als antioxidanten werken. Ze komen vooral voor in de schil, pitten en bladeren van planten, zoals druiven, noten, cacao, thee, groenten en fruit. Polyfenolen beschermen cellen tegen oxidatieve schade door vrije radicalen te neutraliseren en hebben daarnaast ontstekingsremmende eigenschappen. Door deze werking worden ze in verband gebracht met een verlaagd risico op hart- en vaatziekten. Voorbeelden van polyfenolen zijn flavonoïden, fenolzuren en stilbenen, waarvan resveratrol één van de bekendste is.
Resveratrol
Resveratrol is een specifiek type polyfenol, behorend tot de klasse stilbenen, en komt vooral voor in de schillen van blauwe druiven. Hierdoor zit het voornamelijk in rode wijn en nauwelijks in witte wijn. Resveratrol is bekend geworden door wetenschappelijk onderzoek naar zijn mogelijke beschermende effecten op het hart- en vaatstelsel, waaronder ontstekingsremmende eigenschappen en het vermogen om in laboratoriumstudies de levensduur van cellen te verlengen. De hoeveelheden resveratrol in wijn zijn echter relatief laag, en het daadwerkelijke effect bij mensen is nog onderwerp van lopend wetenschappelijk onderzoek.
Tannine
Tannine is een subgroep van polyfenolen die vooral voorkomt in de schil, pitten en steeltjes van druiven. Deze bittere, astringente (samentrekkende) stoffen geven rode wijn zijn karakteristieke droge smaak en structuur; te herkennen aan het stroeve gevoel op je tanden. Rode wijn bevat aanzienlijk meer tannine dan witte wijn. Naast hun rol in de smaak levert tannine ook antioxidanten die kunnen bijdragen aan het beschermen van lichaamscellen tegen oxidatieve schade en ontstekingen.
