Wijn kan invloed hebben op je cholesterolgehalte. Daarbij gaat het om twee soorten:
- HDL-cholesterol – het ‘goede’ cholesterol dat overtollig cholesterol uit je bloed helpt verwijderen.
- LDL-cholesterol – het ‘slechte’ cholesterol dat kan bijdragen aan verstopping van bloedvaten.
HDL-cholesterol en wijn
Matige consumptie van rode wijn kan het HDL-cholesterol (High Density Lipoprotein) licht verhogen. Een studie uit 2009 toonde aan dat 250 ml rode wijn per dag gedurende 15 dagen bij gezonde personen leidde tot een significante verhoging van het HDL-cholesterol met ongeveer 14%. Dit HDL-cholesterol helpt overtollig cholesterol terug te brengen naar de lever voor afbraak, wat bijdraagt aan bescherming tegen hart- en vaatziekten.
Rode wijn bevat natuurlijke antioxidanten zoals resveratrol en quercetine uit druivenschillen. Meta-analyses tonen aan dat de alcohol in rode wijn belangrijk is voor de HDL-verhoging, terwijl deze antioxidanten de vaatgezondheid versterken door ontstekingsremmende effecten.
Resveratrol ondersteunt de bloedvaten en kan de bloeddruk verlagen, hoewel de hoeveelheden in wijn klein zijn vergeleken met therapeutische doses uit onderzoek. Quercetine verbetert het reverse cholesterol transport, waarbij cholesterol efficiënter uit bloedvatwanden naar de lever wordt getransporteerd voor uitscheiding.
Daarnaast kan matige wijnconsumptie positieve effecten hebben op bloedsuikerregulatie en bloedstolling. Echter, deze gunstige effecten gelden alleen bij matige consumptie – overmatig alcoholgebruik brengt gezondheidsrisico’s met zich mee. De effecten zijn bovendien mild en variëren afhankelijk van individuele gezondheidstoestand, waarbij geen verhoging werd gezien bij mensen met hypercholesterolemie of hypertensie.
LDL-cholesterol en wijn
Overmatig wijn drinken, zoals binge drinken, heeft een ongunstig effect op de vetten in het bloed (lipidenprofiel) door verhoging van LDL-cholesterol (Low Density Lipoprotein) en bloedvetten (triglyceriden). Wetenschappelijke onderzoeken bij zware drinkers tonen aan dat verhoogd LDL bijdraagt aan plaque-vorming in bloedvaten, wat leidt tot verstoppingen en hart- en vaatziekten.
Alcohol bevat veel calorieën en suikers die het lichaam omzet in bloedvetten (triglyceriden). Bij overmatig drinken stijgen deze vetten aanzienlijk, wat bijdraagt aan hartziekten en leverbeschadiging. Daarnaast kan overmatig alcoholgebruik de bloeddruk verhogen. Dat is op zichzelf al een risicofactor voor hart- en vaatziekten. Daarnaast belast het de lever, wat negatieve effecten heeft op de vetverbranding (vetmetabolisme).
Hoewel matige alcoholconsumptie (één glas per dag) bij sommige mensen het HDL-cholesterol (‘goed cholesterol’) licht kan verhogen, verdwijnt dit positieve effect bij overmatig drinken en wordt zelfs omgekeerd.
Alcoholvrije rode wijn
Alcoholvrije rode wijn behoudt de belangrijkste antioxidanten (polyfenolen, resveratrol, flavonoïden) uit druivenschillen, die ook HDL-cholesterol kunnen verhogen – weliswaar iets minder sterk dan bij gewone wijn. Onderzoek onder leiding van prof. dr. Estruch toont aan dat alcoholvrije wijn zelfs effectiever kan zijn voor bloeddrukdaling door stimulatie van stikstofoxide, wat bloedvaten ontspant.
Voordelen ten opzichte van gewone wijn:
- Minder calorieën en geen alcohol-gerelateerde risico’s
- Geen verhoging van LDL-cholesterol of triglyceriden
- Behoud van vaatbeschermende werking polyfenolen
- Veiliger voor hart- en vaatstelsel
De gezondheidsvoordelen zijn dus niet alleen te danken aan alcohol, maar voornamelijk aan antioxidanten – die ook via fruit en groenten verkrijgbaar zijn. Dit maakt alcoholvrije rode wijn een aantrekkelijke optie voor wie antioxidanten wil zonder de risico’s van alcohol.
Dosering en balans
Matigheid is essentieel. Kleine hoeveelheden wijn kunnen een gunstig effect hebben op het cholesterolprofiel, maar meer drinken levert geen extra voordeel op en kan schadelijk zijn.
📌 Richtlijnen in Nederland en internationaal
- Nederland (Gezondheidsraad, 2015): Drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag. Geen onderscheid meer tussen mannen en vrouwen, omdat het risico op kanker al licht toeneemt bij lage consumptie.
- Internationaal (o.a. American Heart Association, European Society of Cardiology): Maximaal 1 glas per dag voor vrouwen, 2 glazen per dag voor mannen, waarbij een glas ±150 ml wijn is. Deze limieten zijn gebaseerd op onderzoek naar hart- en vaatgezondheid, waaronder effecten op cholesterol.
Let op: geen enkele richtlijn adviseert om te beginnen met drinken om je cholesterol te verbeteren.
Conclusie
Wijn kan een bescheiden positieve invloed hebben op HDL-cholesterol, maar alleen bij matige consumptie. De gezondheidsvoordelen komen voornamelijk van antioxidanten uit druivenschillen, niet van de alcohol zelf. Overmatig drinken keert alle voordelen om en verhoogt juist schadelijk LDL-cholesterol en triglyceriden.
Alcoholvrije rode wijn biedt een veiligere manier om van deze antioxidanten te profiteren zonder de risico’s van alcohol. Voor optimale cholesterolwaarden blijven een gezond voedingspatroon, voldoende beweging en eventueel medicatie veel effectiever dan alcohol.
De boodschap is duidelijk: begin nooit met drinken voor je cholesterol, en als je wel drinkt, houd het bij maximaal één glas per dag en twee wijnvrije dagen per week.
Bronnen (selectie)
- Andrade, A. C., Cesena, F. H., Consolim-Colombo, F. M., Coimbra, S. R., Benjó, A. M., Krieger, E. M., & Luz, P. L. (2009). Short-term red wine consumption promotes differential effects on plasma levels of high-density lipoprotein cholesterol, sympathetic activity, and endothelial function in hypercholesterolemic, hypertensive, and healthy subjects. Clinics (Sao Paulo, Brazil), 64(5), 435–442. https://doi.org/10.1590/s1807-59322009000500011
- Chiva-Blanch, G., Urpi-Sarda, M., Ros, E., Arranz, S., Valderas-Martínez, P., Casas, R., Sacanella, E., Llorach, R., Lamuela-Raventos, R. M., Andres-Lacueva, C., & Estruch, R. (2012). Dealcoholized red wine decreases systolic and diastolic blood pressure and increases plasma nitric oxide: Short communication. Circulation Research, 111(8). https://doi.org/10.1161/CIRCRESAHA.112.275636
- Front. Pharmacol., 18 March 2024. Sec. Ethnopharmacology, Volume 15 – 2024 https://doi.org/10.3389/fphar.2024.1368949
- Godos, J., Romano, G. L., Gozzo, L., Laudani, S., Paladino, N., Dominguez Azpíroz, I., Martínez López, N. M., Giampieri, F., Quiles, J. L., Battino, M., Galvano, F., Drago, F., & Grosso, G. (2024). Resveratrol and vascular health: Evidence from clinical studies and mechanisms of actions related to its metabolites produced by gut microbiota. Frontiers in Pharmacology, 15, Article 1368949. https://doi.org/10.3389/fphar.2024.1368949
- Hyun, J., Han, J., Lee, C., Yoon, M., & Jung, Y. (2021). Pathophysiological Aspects of Alcohol Metabolism in the Liver. International journal of molecular sciences, 22(11), 5717. https://doi.org/10.3390/ijms22115717
- Wakabayashi I. (2013). Associations between heavy alcohol drinking and lipid-related indices in middle-aged men. Alcohol (Fayetteville, N.Y.), 47(8), 637–642. https://doi.org/10.1016/j.alcohol.2013.10.001
- Zhang, M., Xie, Z., Gao, W., Pu, L., Wei, J., & Guo, C. (2016). Quercetin regulates hepatic cholesterol metabolism by promoting cholesterol-to-bile acid conversion and cholesterol efflux in rats. Nutrition research (New York, N.Y.), 36(3), 271–279. https://doi.org/10.1016/j.nutres.2015.11.019
