Dit bericht is ook beschikbaar in:
English (Engels)
Estimated reading time: 8 minuten
Het zal de meeste drinkers van Duitse wijn zijn ontgaan, maar op 27 januari 2021 is in Duitsland toch echt nieuwe wijnwetgeving van kracht. Wat het ons brengt? Best wel wat. Het nieuwe systeem is veel overzichtelijker. Maar het wordt gefaseerd uitgerold waardoor je pas vanaf het oogstjaar 2026 precies weet welke wijn je drinkt. Tot die tijd loopt er van alles door elkaar. De oude wetgeving geldt nog gedeeltelijk, maar is lastig uit te leggen. Daarom laat ik het achterwege. Het is wel een mooie aangelegenheid om het nieuwe kwaliteitssysteem uit de doeken te doen.
Was de wijnwetgeving in Duitsland voorheen per deelstaat geregeld, sinds het afkondigen op 7 mei 2021 van de Weinverordnung in het Bundesgesetzblatt (vergelijkbaar met onze Staatscourant) valt wijn onder de nationale wijnwetgeving.
Hoe kleiner het herkomstgebied, hoe hoger de kwaliteit
Dat is het uitgangspunt voor de herziene Duitse wijnwetgeving. Duitsland sluit met dit nieuwe principe aan op hoe de wetgeving in de belangrijkste wijnproducerende landen – Frankrijk en Italië – is georganiseerd. Het nieuwe wijnkwaliteitssysteem volgt ook volledig de EU-verordeningen van 2008.
De kwaliteiten van Duitse wijn volgens de nieuwe wijnwetgeving van 2021 van hoog naar laag:
- GG – Grosses Gewächs: van de beste wijngaarden, vergelijkbaar met Grand Cru uit de Bourgogne
- EG – Erstes Gewächs: van een goede wijngaard, vergelijkbaar met Premier Cru uit de Bourgogne
- Lage – Lageweine: wijnen van wat grotere of meerdere wijngaarden
- Ort – Ortsweine: de naam van een dorp of gemeente staat op de fles, vergelijkbaar met Franse Villages-wijnen
- Region – Regiowijnen: wijnen uit een wat groter gebied, bijvoorbeeld ‘Kaiserstuhl’ in Baden
- g.U. – Gebietsweine: wijnen uit een van de 13 wijnbouwgebieden, bijvoorbeeld Mosel
- g.g.A. – Landweine: in Frankrijk vergelijkbaar met Vin de Pays
- Deutscher wein: wijn zonder enige aanduiding, bij ons heet dat tafelwijn
Voor de gemiddelde wijndrinkende consument is het ‘oude’ kwaliteitssysteem niet heel transparant en logisch. Daarnaast bestaat er een systeem van een groep circa 200 Duitse topproducenten (de VDP) om hun wijnen van uitzonderlijke kwaliteit onder de aandacht te brengen.
VDP
Het Verband Deutscher Prädikats- und Qualitätsweingüter (1910) – want daar staan de letters VDP voor – bedachten twee kwaliteitslabels. Het eerste was het kwaliteitslabel Erstes Gewächs waarvan in 1999 de eerste flessen op de markt kwamen. In 2002 volgde de tweede, de hoogste kwaliteit, met label Grosses Gewächsen.
In 2003 besluit de VDP om de Grosses Gewächsen te hernoemen naar Erste Lage. Even heette het Grosse Lage, maar om verwarring met Grosslage van de Duitse wetgever te voorkomen is die naam weer losgelaten.
Kun je het nog een beetje volgen? Nog heel even.
Om een lang verhaal kort te maken: sinds 2012 dragen de beste wijnen van de VDP het label Erste Lage (1G), en de állerbeste wijnen hebben de kwalificatie Grosse Lage (GG). Waarbij 1G staat voor Erste Gewächs en GG staat voor Grosses Gewächs. Voor de liefhebbers: het classificatiesysteem is analoog aan het systeem uit de Bourgogne voor de Premier Cru en de Grand Cru wijnen.
Nieuwe Wijnwet 2021
Om een einde te maken aan de soms zeer verwarrende classificatiebenamingen van de wijnen, en om recht te doen aan de enorme kwaliteitsslag die de Duitse wijnbouw de achterliggende decennia heeft meegemaakt, is nieuwe wetgeving geschreven die deels is gebaseerd op het succesvolle systeem van de VDP.
Het uitgangspunt is nu het terroir en het motto van de VDP geworden: Herkunft is alles. De Duitse wijnwetgever gaat uit van het principe: Hoe specifieker en kleiner geografische gebied, hoe groter de belofte van kwaliteit.
Het nieuwe kwaliteitssysteem bestaat uit drie ‘herkomstpiramides’.
Onderste piramide
Deze piramide is conform de Europese wijnwetgeving en kent drie niveaus. Van onder naar boven:
- Deutscher Wein is wijn zonder herkomstaanduiding;
- Wijn met Geschützte geografische Andgabe (g.g.A.), die in de volksmond Landwein heet, komt uit een van de 13 Anbaugebiete. Een g.g.A. is vergelijkbaar met een Nederlandse BGA-wijn (Beschermde Geografische Aanduiding). In bijvoorbeeld Frankrijk, Spanje en Italië heet dat IGP;
- De categorie Geschützte Urspungsbezeichnung (g.U.) is de top van de Duitse wijnen, de Qualitätswein. Wij noemen dat in Nederland een BOB-wijn, Beschermde Oorsprongsbenaming, zoals de BOB Mergelland in Zuid-Limburg. Zeer bekend door de Apostelhoeve.
Middelste piramide
De middelste piramide is de uitwerking van de hoogste categorie van de onderste piramide, de Qualitätsweine, en is toegespitst op de Duitse situatie.
- Duitsland heeft 13 wijnbouwgebieden (Anbaugebiete). Dat zijn op basis van wijngaardareaal en de grootste eerst: Rheinhessen (26.5000 ha), Pfalz, Baden, Württemberg, Mosel, Franken, Nahe, Rheingau, Saale-Unstrut, Ahr, Sachsen, Mittelrhein en Hessische Bergstraße (467 ha). De druiven mogen dus alleen uit een zo’n gebied komen;
- Zo’n Anbaugebiet bestaat uit Regionen en Grosslagen. Niersteiner Gutes Domtal uit Rheinhessen is zo’n Grosslage. Zeller Schwarze Katz uit de Mosel is ook een bekend voorbeeld. Over het algemeen zijn het wijnbouwregio’s met meer dan 600 hectare aan wijnstokken.
- Een Regio kan weer worden onderverdeeld in Ortsweine. Dat is wijn die uit een dorp of een deel van een dorp komt. Dat is dan ook op het etiket vermeld.
- Aan de top van de middelste herkomstpiramide staan de Lageweine, het kleinste ‘gebied’. Dat zijn kleine geografische eenheden van soms één wijngaard – een Einzellage – of een paar wijngaarden bij elkaar die een heel specifiek terroir vertegenwoordigen.
Bovenste piramide
In deze piramide heeft de Duitse wetgever de Lagenweine verder uitgewerkt in drie kwaliteitsniveaus. Van laag naar hoog: Einzellages, Erstes Gewächs en Grosses Gewächs. Wijngaarden met druiven van de hoogste kwaliteit en waarvan wijn worden gemaakt volgens de strengste criteria. Dat gaat bijvoorbeeld over de opbrengst per hectare, het toegestane druivenras, wanneer de wijn op de markt gebracht mag worden, strenger sensorische testen in laboratoria en etikettering. Beroemde Grosses Gewächs wijngaarden zijn Pechstein (15,3 ha) bij Deideshem-Forst in de Pfalz en Scharzhofberg (28 ha) bij Wiltingen in de Mosel.
Commercie
Wie het oude classificatiesysteem en dat van de VDP kent, weet hoe ingewikkeld dat was omdat begrippen veel op elkaar lijken maar iets totaal anders kunnen betekenen. Het nieuwe systeem is echter heel logisch, transparant en goed uit te leggen. Punt is wel dat wijnboeren, tot de oogst van 2026, beide groepen begrippen door elkaar blijven gebruiken naar gelang dat commercieel het beste uitkomt.
Op een fles Piesporter Riesling trocken (Mosel) staat GG op het etiket aan de voorzijde. Achterop staat Grosses Goldtröpfchen (de beroemde wijngaard) en in zijn prijslijst heeft de wijnboer Grosses Gewächs bij de wijn staan. Dus wat is nu waar? Nou ja, wat maakt het eigenlijk uit. De wijn was voortreffelijk.
Prädikatswein
Met de nieuwe wijnwetgeving heeft het kwaliteitsniveau Prädikatswein plaats gemaakt voor de herkomst naar gebied. De aan Prädikatswein gekoppelde kwaliteitsbegrippen Kabinett, Spätlese, Auslese, Beerenauslese, Eiswein en Trockenbeerenauslese staan vanaf nu voor een wijnstijl en hebben te maken met de rijpheid van de druiven bij de oogst. In plaats van de Prädikat-termen worden nu de begrippen Trocken (droog, maximaal 9 gram restsuiker), Halbtrocken of Feinherb (halfdroog, 9 tot 18 gram restsuiker), Lieblich (licht zoet 18 tot 45 gram restsuiker) en Süß (zoet, meer dan 45 gram restsuiker) gebruikt.
Overdenking
Het is nu zo dat alleen bij de VDP aangesloten wijnboeren de kwalificatie Grosse Lage (Grosses Gewächs) mogen voeren. Dat is logisch omdat de beste wijngaarden bijna allemaal in handen zijn van VDP-leden. Maar zijn in de toekomst de beste wijngaarden wel Grosses Gewächs volgens de nieuwe wet? En wat als er heel kleine wijnboeren zijn die maar een paar rijen wijnstokken op zo’n GG-perceel hebben? Mogen die dan ook het kwaliteitslabel voeren? En stel dat er nieuwe wijngaarden binnen de classificatie gaan vallen waarvan de eigenaar geen VDP-lid is? En stel dat een huidige VDP Grosse Lage straks geen Grosses Gewächs meer is? Enfin, we gaan het zien.
Lichtpuntje bij dit alles is wel dat pas met de oogst van 2026 alles geregeld moet zijn. Dus we hebben nog even de tijd om ons de materie én de wijn eigen te maken.
Referenties o.a.:
- Deutsche Weininstitut – Neuregelungen im deutschen Weinrecht
- Weinkenner.de – wijnblog met goede zoekmachine voor begrippen
- Weinfreunde.de – Neus Weingesetz: Auf Herkunft und Ursprung kommt es an
- Meininger.de – Weinrecht: Das kommt auf Sie zu
- VDP – Verband Deutscher Prädikats- und Qualitätsweingüter e. V.
Gerelateerde artikelen
